“- Πού πας, φταρμέ; Πού πας, καημέ; Πού πας, κακοποντισμέ;”
Οι γητειές για τον φταρμό, τα λόγια που λένε στην Κρήτη για να αντιμετωπίσουν το κακό μάτι, περιλαμβάνουν φράσεις όπως οι παραπάνω.
Φράσεις στις οποίες η ασθένεια προσωποποιείται και παίρνει ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Ο φταρμός μπορεί να περπατήσει, να συναντήσει ανθρώπους για να τους κάνει κακό, καλείται όμως να απαντήσει και στην ερώτηση που του θέτει ο άνθρωπος.
Διαβάζοντας πίσω από τα “ανθρώπινα χαρακτηριστικά” του φταρμού, βλέπουμε την ανάγκη του ανθρώπου να ελέγξει και να διαχειριστεί ψυχολογικά το “κακό” που τον βρήκε.
Έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι παραλλαγές που συγκεντρώνω από τα χωριά της Κρήτης για τον φταρμό γιατί δείχνουν αφενός τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός μικροτόπου (όταν είναι ορεινή κοινότητα ή πεδινή και ούτω καθεξής) και αφετέρου τα κοινά πανανθρώπινα συναισθήματα. Φόβος και ανησυχία μπροστά στην ξαφνική σωματική αδιαθεσία που έχει διαταράξει την καθημερινότητα.
Μέσα σε αυτές τις συναισθηματικές αναταραχές όμως, υπάρχει ένα ακόμα οικουμενικό αίσθημα: εκείνο της δύναμης. Της δύναμης που κουβαλά ο άνθρωπος να διαχειρίζεται όσες αναποδιές τού τυχαίνουν.
Αν είναι φταρμός θα τον ξορκίσει “στα όρη, στ’ άγρια βουνά”, αν είναι λόξυγκας θα τον ξεγελάσει με παλαιινές πρακτικές, αν είναι ηλίαση, θα “χύσει τον ήλιο”.
Οι Γητειές μας είναι πραγματικά υπέροχες.
Έχουμε έναν λαο-εθνο-ανθρωπολογικό πλούτο και σας ευχαριστώ όλους που με στηρίζετε να εντάξουμε τις Γητειές της Κρήτης στην Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Ελλάδας στέλνοντάς μου υλικό για να εμπλουτίσω τον φάκελο που ετοιμάζω προς το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Ο φάκελος εκτός από το πρωτογενές υλικό θα έχει και ερμηνευτικούς σχολιασμούς.
Αν έχετε ζητήσει ποτέ από κάποιον να σας γητέψει ή κατέχετε οι ίδιοι μία γητειά,
παρακαλώ αφιερώστε λίγα λεπτά για να συμπληρώσετε την online φόρμα με τις ερωτήσεις εδώ:
Μπορείτε να μου τις στέλνετε απευθείας είτε στο messenger είτε στο smzeaki@gmail.com. Μην ξεχνάτε να συμπληρώνετε το ονοματεπώνυμο του ανθρώπου που τη χρησιμοποιεί καθώς και την τοποθεσία ώστε να κάνω μία ενδεικτική γεωγραφική χαρτογράφηση.
Σας ευχαριστώ από καρδιάς.