Πήγαμε λοιπόν να πάρουμε ψάρια. Στάθηκα στον πάγκο μπροστά λαχταρώντας τη σοδειά της θάλασσας σαν τη γάτα που περιμένει τον ψαρά όταν δένει το καΐκι.
– Τί μας προτείνετε για φούρνο;, ρωτάμε ευγενικά την κοπέλα. Όση ώρα παινεύει την πραμάτεια χαζεύω τα ονόματα των ψαριών στις ταμπέλες.
Έχω γενικά μία ιδιαίτερη αγάπη στα ονόματα και τις πρακτικές ονοματοδοσίας. Είτε είναι ονόματα ανθρώπων (κύρια και παρωνύμια), τόπων (τοπωνύμια), φυτών και ζώων (επιστημονικές ονομασίες ειδών και λαϊκές ονομασίες). Έχω ιδιαίτερη αγάπη γιατί πίσω από κάθε όνομα, υπάρχει μία ιστορία. Και το μικρόβιο του storytelling με ακολουθεί και μετά το σχόλασμα της δουλειάς.
Ακόμη και στα ψώνια για το σπίτι.
Το βλέμμα μου αναζήτησε στον πάγκο τον κολιό που πήραμε τις προάλλες και βγήκε από τον φούρνο πεντανόστιμος. Κολιός από την επιστημονική ονομασία scomber colias.
– Δεν έχει κολιό πια, σπεύδει να πει η κοπέλα.
– Ε λογικό, απαντώ. Κάθε πράγμα στον καιρό του…
Η παροιμία έσυρε στον νου τις λαογραφικές έρευνες και την αφηγηματική τέχνη που καταγράφω στα χωριά. Υπάρχει ένας άυλος πολιτισμικός πλούτος που συνοδεύει κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα.
Από τα βουνά μέχρι τη θάλασσα.
Διαφορετικά ψάρια όμως σήμερα στον πάγκο κι η σκέψη μου τσιμογέλασε με το φαγγρί και τα σύγχρονα λογοπαίγνιά του σε χρώματα (φαροζ, φαμωβ). Επιστημονική ονομασία pagrus, κάπου διάβαζα ότι συνδέεται με την αρχαία ελληνική φάγρο αλλά ίσως ( και με την προελληνική φοξό που θα πει μυτερή άκρη. Στην Κρήτη κάποιοι το λένε και ακόνι. Διόλου περίεργο αφού ακόνι είναι φυσικό ορυκτό που χρησιμοποιείται ως πέτρα ακονίσματος για μαχαίρια.
Όταν η ανάγκη του ανθρώπου να αποδώσει όνομα στο άγνωστο βασίζεται στην πρώτη εικόνα που λαμβάνει με τις βασικές του αισθήσεις, το αποτέλεσμα είναι λαογραφικά απολαυστικό.
Στην άκρη του πάγκου η φρίσσα.
– Η σαρδελομάνα!, λέει με ενθουσιασμό η κοπέλα. Δεν είναι σαρδέλα, αλλά της μοιάζει. Οι ψαράδες λένε τη φρίσσα αλλιώς και σαρδελομάνα καθώς είναι μεγαλύτερη σε μέγεθος, εξηγεί.
Σπίθισαν τα μάτια μου στο άκουσμα μιας τέτοιας πληροφορίας.
Στον δρόμο για το σπίτι σκεφτόμουν ένα από τα projects που έχω αναλάβει τον τελευταίο καιρό σχετικά με το οικοσύστημα της Μεσογειακής Διατροφής. Ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα που αναδεικνύει τοπικές διατροφικές ταυτότητες των χωρών που βρέχονται από τη Μεσόγειο Θάλασσα. Ο δικός μου ρόλος είναι στην επικοινωνιακή στρατηγική και λέω να μπολιάσω πρακτικές brand storytelling με το πολιτισμικό φορτίο που χαρακτηρίζει την ανθρωπολογία της τροφής.
Τελικά καταλήξαμε σε τρεις γεροδεμένους κέφαλους, αλλά προτού φύγουμε ζήτησα από την κοπέλα να απαθανατίσω τη λαχταριστή σαρδελομάνα.
Φάτε, μάτια, ψάρια.