Χθες πήγαμε ξανά στο Σφεντύλι.
Ήρθε ένας YouTuber από την Αγγλία και μας ζήτησε να του μιλήσουμε on-camera για την ιστορία του χωριού.
Μας βρήκε, είπε, από το ντοκυμαντέρ “Σφεντύλι: Όταν σε ξεριζώνει το νερό” που δημιούργησε ο καλός φίλος και ανερχόμενος κινηματογραφιστής Μιχάλης Μπαστάκης. Είχα τη χαρά και τον ενθουσιασμό να συμμετέχω από την αρχή σε εκείνη την ταινία, ως σύμβουλος σε θέματα εθνογραφικής έρευνας και επικοινωνίας.
Το ντοκυμαντέρ αυτό έχει μία συγκινητική ιστορία behind-the-scenes και αξίζει κάποια στιγμή να γίνει μία συζήτηση ανάμεσα στο κοινό και τους συντελεστές.
Προς το παρόν, ταξιδεύει σε φεστιβάλ εντός και εκτός Ελλάδας και λαμβάνει θερμή υποδοχή με προβολές και διακρίσεις.
Η ιστορία για το Σφεντύλι, ένα κρητικό χωριό που εξαφανίζεται μέσα στο νερό λόγω του φράγματος, ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο σιγά-σιγά. Κάπως έτσι έφτασε και στον Andy Burgess από τη Faultline Productions, τον YouTuber με τους 150.000 followers.
Η πρώτη κουβέντα του Andy όταν κατεβήκαμε από τα αμάξια ήταν πως έφερε μαζί του στην Κρήτη τον βροχερό καιρό από τη Βρετανία.
Σχολιάσαμε τον καιρό και τον τόπο – ο χρόνος και ο χώρος είναι συνήθως τα πρώτα θέματα που ξεμουδιάζουν τους ανθρώπους όταν δε γνωρίζονται μεταξύ τους.
Κατηφορίσαμε και εντοπίσαμε ποια σπίτια είχαν γκρεμιστεί τούτη τη φορά. Το νερό είχε κατέβει και η εκκλησιά είχε φανερωθεί ολόκληρη, να στέκει ορθή μέσα στα ερείπια.
Τρυπώσαμε στο υπόστεγο της εκκλησίας, το μόνο ασφαλές σημείο για να τραβήξει τα πλάνα και να μας πάρει τις συνεντεύξεις.
Ο Μιχάλης μίλησε για το χωριό, το φράγμα, το ομώνυμο ντοκυμαντέρ.
Ο Μαθιός έπειτα, ένας από τους τελευταίους κατοίκους, ξενάγησε τον επισκέπτη στον τόπο που μεγάλωσε, στον τόπο που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει. Ανάμεσα στα χαλάσματα, έδειχνε τα καφενεία, το κελί του παπά, τις αυλές των γειτόνων, το σπίτι που μεγάλωσε. Ο μεταφραστής κάποιες φορές παρασυρόταν από τη συγκίνηση και μετέφερε με καθυστέρηση τα λεγόμενα στον ξένο.
Το ψιλόβροχο σταμάτησε και ο Andy βρήκε ευκαιρία να σηκώσει το drone για πανοραμικά πλάνα. Λίγο πριν δύσει ο ήλιος επέστρεψε στην εκκλησιά για το τελευταίο πλάνο.
Του ζήτησα να σταθώ μπροστά στην πόρτα της να μιλήσω, είχα ένα σχόλιο να κάνω που είχε άμεση σχέση.
Ένα ανθρωπολογικό σχόλιο που ίσως θα έδινε στους followers του τροφή για σκέψη.
Πως οι άνθρωποι είναι συνδεδεμένοι με τη γη, πως η γη διαμορφώνει την οικονομία και την κοινωνική οργάνωση μίας κοινότητας.
Όταν ένα φυσικό και κοινωνικό οικοσύστημα διαλύεται, η συλλογική ταυτότητα μίας κοινότητας καταρρέει. Μπαίνει σε μία επώδυνη διαδικασία διαπραγμάτευσης και επαναπροσδιορισμού.
Και όταν μία κοινότητα χάνει την εδαφική της υπόσταση, μετατοπίζει το κέντρο βάρους της σε κάποιο φαντασιακό ορόσημο που μπορεί έστω να την κρατήσει σε συνοχή.
Σε αυτή την περίπτωση, ήταν τούτη η εκκλησιά. Που προσφάτως “μεταφέρθηκε” ακριβώς απέναντι από το χωριό, με το χτίσιμο νέου ναού να σώζει το παλιό τέμπλο και τα κονίσματα. Η εκκλησία συγκεντρώνει τους λιγοστούς σκόρπιους Σφεντυλιανούς σε λειτουργίες, χαρές και πένθη. Είναι το γεωγραφικό ορόσημο της ύπαρξής τους ως κοινότητα.
Πολλά μπορούμε να πούμε για το Σφεντύλι, αλλά καλύτερα να τα δείτε όταν κανονίσουμε τις επόμενες προβολές με τον Μιχάλη σε Αθήνα και Κρήτη.
Δεν ξέρω τί θα πει ο συμπαθητικός Andy στο δικό του κανάλι, αλλά τον ευχαριστούμε που έδειξε ενδιαφέρον για τούτη τη μικρή γωνίτσα της Ελλάδας.